.\"******************************************************************* .\" .\" This file was generated with po4a. Translate the source file. .\" .\"******************************************************************* .\" This file is distributed under the same license as original manpage .\" Copyright of the original manpage: .\" Copyright © 1999, 2001-2002, 2006-2007, 2009-2010 Free Software Foundation, 1992-1993 Jean-loup Gailly (GPL-3+) .\" Copyright © of Polish translation: .\" Łukasz Kowalczyk (PTM) , 1998. .\" Michał Górny , 2012, 2013. .\" Michał Kułach , 2014. .TH GZIP 1 "podręcznik użytkownika" .SH NAZWA gzip, gunzip, zcat \- kompresuje i dekompresuje pliki .SH SKŁADNIA .ll +8 \fBgzip\fP [\fB \-acdfhklLnNrtvV19 \fP] [\fB\-\-rsyncable\fP] [\fB\-S\fP \fIrozszerzenie\fP] [ \fInazwa \&...\fP ] .ll -8 .br \fBgunzip\fP [\fB \-acfhklLnNrtvV \fP] [\fB\-S\\fP \fIrozszerzenie\fP] [ \fInazwa \&...\fP ] .br \fBzcat\fP [\fB \-fhLV \fP] [ \fInazwa \&...\fP ] .SH OPIS \fBGzip\fP redukuje rozmiar podanych plików używając algorytmu Lempel\-Ziv (LZ77). Zawsze, jeżeli jest to możliwe, do nazwy pliku dodawane jest rozszerzenie \fI\&.gz\fP, przy zachowaniu informacji o właścicielu pliku, trybie dostępu, oraz czasie dostępu i modyfikacji. (Domyślnym rozszerzeniem nazwy pliku jest \fI\-gz\fP dla systemu VMS, \fI.z\fP dla MSDOS, OS/2 FAT, Windows NT FAT i Atari). Jeżeli nie podano nazwy żadnego pliku, lub podano nazwę "\-", dane do kompresji pobierane są ze standardowego wejścia, a po skompresowaniu zapisywane na standardowe wyjście. \fBGzip\fP kompresuje jedynie zwykłe pliki. W szczególności ignoruje dowiązania symboliczne. .PP Jeżeli nazwa skompresowanego pliku jest za długa dla systemu plików, \fBgzip\fP obcina ją. \fBGzip\fP usiłuje obcinać jedynie części nazw plików dłuższe niż 3 znaki. (Część nazwy pliku znajduje się pomiędzy kropkami). Jeżeli nazwa składa się tyko z krótkich części, obcinane są najdłuższe z nich. Na przykład, jeżeli długość nazwy plików jest ograniczona do 14 znaków, gzip.msdos.exe jest kompresowane do gzi.msd.exe.gz. Jeżeli w systemie plików nie ma ograniczenia długości nazwy pliku, nazwa nie jest obcinana. .PP Domyślnie \fBgzip\fP zachowuje oryginalną nazwę pliku oraz czas modyfikacji i dostępu wewnątrz skompresowanego pliku. Jest ona używana podczas dekompresji z opcją \fB\-N\fP. Jest to użytecznie, gdy nazwa skompresowanego pliku została obcięta lub czas modyfikacji nie został zachowany po transferze pliku. .PP Skompresowane pliki mogą być odtworzone do pierwotnej postaci przy użyciu poleceń \fBgzip \-d\fP, \fBgunzip\fP lub \fBzcat\fP. Jeżeli oryginalna nazwa pliku zachowana wewnątrz pliku skompresowanego nie może być odtworzona w danym systemie plików, na podstawie oryginalnej nazwy tworzona jest nowa. .PP \fBGunzip\fP uruchamiany jest z listą plików w linii poleceń. Następnie każdy plik, którego nazwa kończy się rozszerzeniem .gz, \-gz, .z, \-z lub _z (wielkość znaków bez znaczenia) i w nagłówku pliku znajduje się prawidłowa liczba (magic number) jest dekompresowany i zastępowany oryginalnym plikiem bez jednego z powyższych rozszerzeń. \fBGunzip\fP rozpoznaje też specjalne rozszerzenia nazw plików \fI\&.tgz\fP i \fI\&.taz\fP jako skróty dla, odpowiednio, \fI\&.tar.gz\fP i \fI\&.tar.Z\fP. Podczas kompresji pliku z rozszerzeniem \fI\&.tar\fP, jeżeli jest to konieczne, \fBgzip\fP używa rozszerzenia \fI\&.tgz\fP zamiast obcinania nazwy pliku. .PP \fBGunzip\fP może dokonać dekompresji plików stworzonych przez programy \fBgzip\fP, \fBzip\fP, \fBcompress\fP, \fBcompress \-H\fP lub \fBpack\fP. Format pliku wejściowego jest rozpoznawany automatycznie. Podczas dekompresji plików w pierwszych dwóch formatach \fBgunzip\fP sprawdza 32\-bitową sumę kontrolną CRC. W wypadku plików stworzonych przez programy \fBpack\fP i \fBgunzip\fP sprawdzana jest długość zdekompresowanego pliku. Standardowy format programu \fBcompress\fP nie umożliwiał kontroli poprawności. Jednak niekiedy \fBgunzip\fP jest w stanie wykryć uszkodzony plik .Z. Jeżeli w trakcie dekompresji takiego pliku pojawią się błędy, nie należy sądzić, że plik jest w porządku, bo program \fBuncompress\fP nie zgłaszał problemów. Oznacza to tylko, że \fBuncompress\fP nie kontroluje poprawności plików wejściowych. Format plików compress \-H systemu SCO (kompresja metodą LZH) również nie obsługuje kontroli poprawności, lecz także możliwe jest podstawowe sprawdzenie spójności pliku. .PP Pliki stworzone przez program \fBzip\fP mogą być zdekompresowane tylko, jeżeli w archiwum .zip znajduje się jeden plik i jest on skompresowny metodą \&'deflation'. Jest to opcja przeznaczona do konwersji plików .tar.zip do formatu .tar.gz. Aby zdekompresować plik .zip zawierający pojedynczy plik, można użyć poleceń \fIgunzip < foo.zip\fP czy \fIgunzip \-S .zip foo.zip\fP.Do dekompresji archiwów .zip zawierających więcej niż jeden plik należy użyć programu \fBunzip\fP zamiast \fBgunzip\fP. .PP \fBZcat\fP działa tak samo, jak \fBgunzip \-c\fP. (W niektórych systemach \fBzcat\fP może być zainstalowany jako \fBgzcat\fP, aby zachować oryginalne dowiązanie do programu \fBcompress\fP). \fBZcat\fP dekompresuje pliki z listy podanej w linii poleceń lub pobiera dane ze standardowego wejścia, a następnie zapisuje zdekompresowane dane na standardowym wyjściu. \fBZcat\fP dokonuje dekompresji plików po sprawdzeniu, że w nagłówku pliku znajduje się właściwa liczba (magic number); nie jest wymagane, aby nazwa pliku miała rozszerzenie \fI\&.gz\fP. .PP \fBGzip\fP korzysta z algorytmu Lempel\-Ziv użytego w programach \fBzip\fP i PKZIP. Wydajność kompresji zależy od wielkości danych wejściowych oraz rozmieszczenia w danych jednakowych podciągów. Dane takie, jak kod źródłowy lub tekst w języku angielskim są zwykle redukowane o 60\-70%. Osiągany stopień kompresji jest przeważnie dużo większy niż przy użyciu kodowania LZW (używanym przez program \fBcompress\fP), Huffmana (\fBpack\fP) lub adaptywnym kodowaniu Huffmana (\fBcompact\fP). .PP Kompresja jest przeprowadzana zawsze, nawet jeżeli plik wyjściowy jest większy niż oryginalny. W najgorszym przypadku narzut może wynosić kilka bajtów dla nagłówka i 5 bajtów dla każdego bloku o długości 32K. Ewentualnie współczynnik powiększenia pliku może wynosić 0,015% dla bardzo dużych plików. Należy zauważyć, że prawie nigdy nie zwiększa się liczba bloków używanych przez plik na dysku. \fBGzip\fP zachowuje tryb dostępu, właściciela pliku oraz czas dostępu i modyfikacji pliku podczas kompresji i dekompresji. .SH OPCJE .TP \fB\-a \-\-ascii\fP Tryb tekstowy. Przekształca znaki końca linii, używając lokalnych konwencji. Ta opcja jest dostępna jedynie na kilku systemach nieuniksowych. W systemie MS\-DOS podczas kompresji znaki CR LF są przekształcane na LF, a podczas dekompresji z powrotem. .TP \fB\-c \-\-stdout \-\-to\-stdout\fP Wypisuje skompresowane dane na standardowe wyjście; oryginalne pliki pozostają nienaruszone. Jeżeli podanych zostało kilka plików wejściowych, każdy z nich kompresowany jest oddzielnie. Dla osiągnięcia lepszej kompresji należy połączyć pliki ze sobą przed poddaniem ich kompresji. .TP \fB\-d \-\-decompress \-\-uncompress\fP Dekompresuje plik. .TP \fB\-f \-\-force\fP Kompresuje plik nawet, jeżeli istnieją do niego twarde dowiązania lub plik wyjściowy już istnieje, lub też, jeżeli dane są uprzednio skompresowane. Jeżeli format danych wejściowych nie jest rozpoznany, a podana została opcja \fB\-\-stdout\fP, dane zostają bez zmian przekopiowane na standardowe wyjście. \fBZcat\fP zachowuje się w takim wypadku jak \fBcat.\fP Jeżeli opcja \fB\-f\fP nie została podana i program został uruchomiony w pierwszym planie, \fBgzip\fP pyta użytkownika przed nadpisaniem istniejącego pliku. .TP \fB\-h \-\-help\fP Wyświetla ekran pomocy i kończy działanie. .TP \fB\-k \-\-keep\fP Zachowuje (nie usuwa) pliki wejściowe przy kompresji lub dekompresji. .TP \fB\-l \-\-list\fP Dla każdego skompresowanego pliku wypisuje następujące informacje: compressed size: rozmiar skompresowanego pliku uncompressed size: rozmiar zdekompresowanego pliku ratio: współczynnik kompresji (0.0% jeżeli nieznany) uncompressed_name: nazwa zdekompresowanego pliku Rozmiar zdekompresowanego pliku jest wypisywany jako \-1 dla plików nie będących w formacie gzip, jak na przykład pliki .Z. Aby poznać rozmiar takiego pliku po dekompresji, można użyć polecenia: zcat file.Z | wc \-c Po podaniu również opcji \-\-verbose dodatkowo są wyświetlane następujące informacje: method: metoda kompresji crc: 32\-bitowa suma kontrolna CRC zdekompresowanych danych date & time: pole daty/czasu oryginalnego pliku Aktualnie dostępne metody kompresji to deflate, compress, lzh (SCO compress \-H) oraz pack. Suma CRC dla plików w formacie innym niż gzip jest podawana jako ffffffff. Po podaniu opcji \fB\-\-name\fP podawane są dane oryginalnego pliku zawarte w pliku skompresowanym (nazwa, data/czas), jeżeli zostaną tam znalezione. Po podaniu opcji \-\-verbose wyświetlany jest wspólny rozmiar i współczynnik kompresji wszystkich plików, chyba że nie dla wszystkich plików te dane są dostępne. Po podaniu opcji \-\-quiet linie nagłówka i podsumowania nie są wyświetlane. .TP \fB\-L \-\-license\fP Wyświetla informację o licencji i kończy działanie programu. .TP \fB\-n \-\-no\-name\fP Podczas kompresji nie zachowuje w skompresowanym pliku oryginalnej nazwy, trybu dostępu oraz czasu modyfikacji i dostępu. (Oryginalna nazwa jest zapisywana, jeżeli nazwa pliku będzie musiała być obcięta). Podczas dekompresji nie odtwarza oryginalnej nazwy pliku (usuwa tylko rozszerzenie.gz z nazwy pliku), nie odtwarza również oryginalnego pola daty/czasu \- zamiast tego pole to zostanie skopiowane ze skompresowanego pliku. Jest to domyślna opcja podczas dekompresji. .TP \fB\-N \-\-name\fP Podczas kompresji zawsze zachowuje oryginalne pole daty/czasu; jest to zachowanie domyślne. Podczas dekompresji odtwarza oryginalne pole daty/czasu oraz nazwę pliku. Ta opcja jest użyteczna na sytemach z limitem długości nazwy pliku lub po utracie oryginalnego pola daty/czasu po transferze pliku. .TP \fB\-q \-\-quiet\fP Nie wyświetla żadnych ostrzeżeń. .TP \fB\-r \-\-recursive\fP Przechodzi rekurencyjnie zawartość katalogów. Jeśli którakolwiek z nazw plików podanych w lini poleceń odnosi się do katalogu, \fBgzip\fP przejdzie do tego katalogu i skompresuje wszystkie pliki, które w nim znajdzie (lub zdekompresuje w wypadku programu \fBgunzip\fP). .TP \fB\-\-rsyncable\fP Przy kompresowaniu okresowo synchronizuje wyjście w oparciu o wejście. Zwiększa to rozmiar o mniej niż jeden procent w większości przypadków, lecz w zamian program \fBrsync\fP(1) może skorzystać z podobieństw w nieskompresowanym wejściu przy synchronizowaniu dwóch plików skompresowanych z tą flagą. Program \fBgunzip\fP nie może stwierdzić różnic pomiędzy plikiem utworzonym z tą opcją, a plikami tworzonymi bez niej. .TP \fB\-S .suf \-\-suffix .suf\fP Przy kompresowaniu używa rozszerzenia .suf zamiast .gz. Można użyć dowolnego niepustego rozszerzenia, chociaż należy unikać innych niż .z lub .gz, aby uniknąć zamieszania po transferze plików do innego systemu. Przy dekompresowaniu dodaje .suf na początku listy rozszerzeń do wypróbowania, przy tworzeniu nazwy pliku wyjściowego z nazwy pliku wejściowego. .TP \fB\-t \-\-test\fP Sprawdza spójność skompresowanego pliku. .TP \fB\-v \-\-verbose\fP Wyświetla nazwę i procent kompresji każdego skompresowanego i nieskompresowanego pliku. .TP \fB\-V \-\-version\fP Wyświetla numer wersji oraz opcje kompilacji i kończy działanie. .TP \fB\-# \-\-fast \-\-best\fP Określa prędkość kompresji za pomocą cyfry \fI#\fP, gdzie \fB\-1\fP lub \fB\-\-fast\fP oznacza najszybszą (lecz najmniej wydajną) kompresję, zaś \fB\-9\fP lub \fB\-\-best\fP oznacza najwolniejszą (lecz najbardziej wydajną) metodę kompresji. Domyślną wartością jest \fB\-6\fP (tzn. zorientowaną na lepszą kompresję kosztem prędkości). .SH "ZAAWANSOWANE SPOSOBY UŻYCIA" Skompresowane pliki mogą być ze sobą łączone; w takim wypadku \fIgunzip\fP zdekompresuje wszystkie pliki jednocześnie. Na przykład: gzip \-c plik1 > foo.gz gzip \-c plik2 >> foo.gz Następnie gunzip \-c foo jest równoznaczne z cat plik1 plik2 W wypadku, gdy jeden z połączonych plików zostanie uszkodzony, pozostałe wciąż mogą być odzyskane (po usunięciu uszkodzonego pliku). Jednak znacznie lepsze efekty daje jednoczesne kompresowanie wszystkich plików: cat plik1 plik2 | gzip > foo.gz daje lepsze wyniki kompresji niż gzip \-c plik1 plik2 > foo.gz Aby ponownie skompresować połączone ze sobą pliki w celu uzyskania lepszej kompresji, należy wykonać polecenie: gzip \-cd stary.gz | gzip > nowy.gz Jeżeli skompresowny plik został utworzony z kilku plików, informacje o rozmiarze i sumie CRC uzyskane opcją \-\-list dotyczą tylko ostatniego pliku. Informację orozmiarze wszystkich plików po dekompresji można uzyskać przy pomocy polecenia: gzip \-cd plik.gz | wc \-c Jeżeli chcesz umieścić w archiwum kilka plików, a następnie mieć możliwość oddzielnego ich odzyskania, użyj programów takich jak tar lub zip. Tar w wersji GNU obsługuje opcję \-z, która powoduje wywołanie programu gzip w sposób niewidzialny dla użytkownika. Gzip został zaprojektowany jako uzupełnienie programu tar; nie może go zastąpić. .SH ŚRODOWISKO W zmiennej środowiskowej \fBGZIP\fP mogą się znajdować domyślne opcje dla programu \fBgzip\fP. Są one odczytywane na początku; w ten sposób opcje w linii poleceń mają przed nimi pierwszeństwo, na przykład: dla sh: GZIP="\-8v \-\-name"; export GZIP dla csh: setenv GZIP "\-8v \-\-name" dla MSDOS: set GZIP=\-8v \-\-name Na komputerach Vax/VMS zmienna nosi nazwę GZIP_OPT, by uniknąć konfliktu z zestawem symboli dla wywoływania programu. .SH "ZOBACZ TAKŻE" znew(1), zcmp(1), zmore(1), zforce(1), gzexe(1), zip(1), unzip(1), compress(1) .PP Format pliku \fBgzip\fP jest opisany w: P. Deutsch, \s-1GZIP\s0 file format specification version 4.3, \fB\fP, Internet RFC 1952 (maj 1996). Format deflacji \fBzip\fPjest opisany w: P. Deutsch, \s-1DEFLATE\s0 Compressed Data Format Specification version 1.3, \fB\fP, Internet RFC 1951 (maj 1996). .SH DIAGNOSTYKA Kod wyjścia jest normalnie równy 0; jeżeli wystapi błąd, kod wyjścia jest równy 1. Jeżeli wystąpi ostrzeżenie, kod wyjścia jest równy 2. .TP Usage: gzip [\-cdfhklLnNrtvV19] [\-S suffix] [file ...] W linii poleceń znalazły się nieprawidłowe opcje. .TP \fIfile\fP: not in gzip format Podany plik nie jest skompresowany (komunikat programu \fBgunzip\fP). .TP \fIfile:\fP Corrupt input. Use zcat to recover some data. Skompresowany plik uległ uszkodzeniu. Do miejsca uszkodzenia dane mogą być odzyskane poleceniem zcat \fIfile\fP > recover .TP \fIfile\fP: compressed with \fIxx\fP bits, can only handle \fIyy\fP bits Plik został skompresowany (z użyciem algorytmu LZW) przez program obsługujący kody o większej ilości bitów niż program do dekompresji na tym komputerze. Należy skompresować plik od nowa programem gzip, który osiąga lepszy współczynnik kompresji i używa mniej pamięci. .TP \fIfile\fP: already has .gz suffix \-\- no change Plik z rozszerzeniem nazwy .gz nie może być ponownie kompresowany. Zmień nazwę pliku i spróbuj ponownie. .TP \fIfile\fP already exists; do you wish to overwrite (y or n)? Należy odpowiedzieć "y", by nadpisać istniejący już plik wyjściowy lub "n" w przeciwnym przypadku. .TP gunzip: corrupt input Program otrzymał sygnał SIGSEGV, co zazwyczaj oznacza, że plik wejściowy jest uszkodzony. .TP \fIxx.x%\fP Osiągnięty stopień kompresji. (Tylko po podaniu opcji \fB\-v\fP i \fB\-l\fP). .TP \-\- not a regular file or directory: ignored Gdy plik wejściowy nie jest zwykłym plikiem lub katalogiem (tzn. jest np. dowiązaniem symbolicznym, gniazdem, kolejką FIFO, plikiem urządzenia), jest pozostawiany bez zmian. .TP \-\- has \fIxx\fP other links: unchanged Plik wejściowy ma twarde dowiązania i nie może zostać zmieniony. Więcej informacji można znaleźć w opisie polecenia \fBln\fP(1). Użycie opcji \fB\-f\fPwymusi kompresję plików mających twarde dowiązania. .SH OSTRZEŻENIA Podczas zapisywania danych na taśmie zazwyczaj trzeba dodać na końcu odpowiednią liczbę zer, by ostatnia część danych zajmowała pełny blok. Gdy dane są odczytywane przez program \fBgunzip\fP, wykrywa on, że na końcu właściwych danych znajdują się dodatkowo przypadkowe dane i wypisuje ostrzeżenie. Aby tego uniknąć, należy używać opcji \-\-quiet. Ta opcja może być ustawiona w zmiennej środowiskowej \fBGZIP\fP w następujący sposób: dla sh: GZIP="\-q"; tar \-xfz \-\-block\-compress /dev/rst0 dla csh: setenv GZIP \-q; tar \-xfz \-\-block\-compr /dev/rst0 W powyższym przykładzie gzip jest niejawnie wywoływany przez program GNU tar dzięki użyciu opcji \-z. Trzeba mieć pewność, że do zapisu i odczytu z taśmy użyto tej samej długości bloku (opcja \-b programu tar). W tym przykładzie zakłada się, że używany jest program tar w wersji GNU. .SH PROBLEMY Format gzip reprezentuje rozmiar wejścia modulo 2^32, a więc opcja \fB\-\-list\fP zwraca niepoprawne rozmiary i współczynniki kompresji dla nieskompresowanych plików o rozmiarze 4 GB i większych. Aby obejść ten problem i poznać prawdziwy rozmiar dużego nieskompresowanego pliku, można wydać następujące polecenie: zcat file.Z | wc \-c Opcja \-\-list wypisuje rozmiar jako \-1 i CRC jako ffffffff, jeżeli plik znajduje się na nośniku o dostępie sekwencyjnym. Niekiedy (rzadko) zdarza się, że kompresja z opcją \-\-best daje gorsze rezultaty niż z opcją domyślną (\-6). Niektóre pliki, w których powtarza się bardzo dużo sekwencji, są lepiej kompresowane programem \fBcompress\fP niż \fBgzip\fP. .SH PRAWA\ AUTORSKIE Copyright \(co 1998, 1999, 2001, 2002, 2012 Free Software Foundation, Inc. .br Copyright \(co 1992, 1993 Jean\-loup Gailly .PP Permission is granted to make and distribute verbatim copies of this manual provided the copyright notice and this permission notice are preserved on all copies. .ig Permission is granted to process this file through troff and print the results, provided the printed document carries copying permission notice identical to this one except for the removal of this paragraph (this paragraph not being relevant to the printed manual). .. .PP Permission is granted to copy and distribute modified versions of this manual under the conditions for verbatim copying, provided that the entire resulting derived work is distributed under the terms of a permission notice identical to this one. .PP Permission is granted to copy and distribute translations of this manual into another language, under the above conditions for modified versions, except that this permission notice may be stated in a translation approved by the Foundation. .SH TŁUMACZENIE Autorami polskiego tłumaczenia niniejszej strony podręcznika man są: Łukasz Kowalczyk (PTM) , Michał Górny i Michał Kułach . .PP Polskie tłumaczenie jest częścią projektu manpages-pl; uwagi, pomoc, zgłaszanie błędów na stronie http://sourceforge.net/projects/manpages-pl/. Jest zgodne z wersją \fB 1.6 \fPoryginału.