NAZWA¶

dc - kalkulator dowolnej precyzji

SKŁADNIA¶

dc [-V] [--version] [-h] [--help]
[-e wyrażenie-skryptu] [--expression=wyrażenie-skryptu]
[-f wyrażenie-pliku] [--file=wyrażenie-pliku]
[plik ...]

OPIS¶

dc jest kalkulatorem pracującym w odwrotnej notacji polskiej, obsługującym arytmetykę nieograniczonej precyzji. Pozwala również na definiowanie i wywoływanie makr. Zwykle dc czyta ze standardowego wejścia. Jeśli użyto argumentów polecenia dc, to są one traktowane jak nazwy plików. Zawartość tych plików jest odczytywana i wykonywana przez dc przed odczytem standardowego wejścia. Wszystkie zwykłe wyniki kierowane są na standardowe wyjście; wszystkie komunikaty o błędach kierowane są na standardowe wyjście błędów.

Kalkulator odwrotnej notacji polskiej przechowuje liczby na stosie. Wprowadzenie liczby odkłada ją na stos. Operacje arytmetyczne pobierają argumenty ze stosu i odkładają na nim wyniki.

W celu wprowadzenia liczby do dc wpisujemy cyfry (wielkie litery od A do F są „cyframi”, przy pracy z systemami liczbowymi o podstawie większej niż dziesięć) z opcjonalną kropką dziesiętną. Nie jest rozpoznawana notacja wykładnicza. Liczbę ujemną poprzedzamy znakiem podkreślenia „_”. Nie można posłużyć się w tym celu znakiem „-” (minus), gdyż jest to dwuargumentowy operator odejmowania. Dwie kolejne liczby wprowadzamy oddzielając je spacjami lub znakami nowej linii. Nie mają one znaczenia jako polecenia.

OPCJE¶

dc można wywołać z następującymi opcjami wiersza poleceń:

-V

--version

Wypisuje numer wersji uruchomionego dc i informację o prawach autorskich, a następnie kończy działanie.

-h

--help

Wypisuje komunikat o sposobie wywołania, podając w skrócie opcje wiersza poleceń i adres, na który należy zgłaszać błędy, a następnie kończy działanie.

-e skrypt

--expression=skrypt

Dodaje polecenia ze skryptu do zestawu poleceń, jakie mają być wykonane podczas przetwarzania wejścia.

-f plik-skryptu

--file=plik-skryptu

Dodaje polecenia zawarte w pliku-skryptu do zestawu poleceń, jakie mają być wykonane podczas przetwarzania wejścia.

Jeżeli po przetworzeniu powyższych opcji pozostaną jeszcze jakieś parametry wiersza poleceń, to są one interpretowane jako nazwy plików wejściowych, które należy wykonać. Nazwa - odnosi się do standardowego strumienia wejściowego. Jeśli nie podano plików skryptów ani żadnych wyrażeń, to polecenia do wykonania będą czytane ze standardowego wejścia.

Polecenia wypisywania¶

p

Wypisuje wartość z wierzchołka stosu, bez jego zmiany. Po wartości wypisywany jest znak nowej linii.

n

Wypisuje wartość z wierzchołka stosu, zdejmując ją równocześnie ze stosu. Nie wypisuje po niej znaku nowej linii.

P

Zdejmuje wartość z wierzchołka stosu. Jeśli jest to łańcuch, to jest on po prostu wypisywany bez końcowego znaku nowej linii. W przeciwnym razie jest to liczba, a część całkowita jej wartości bezwzględnej wypisywana jest jako strumień bajtów „o podstawie (UCHAR_MAX+1)”. Zakładając, że (UCHAR_MAX+1) wynosi 256 (jak to jest w większości maszyn o 8-bitowych bajtach), funkcję tę realizuje także sekwencja KSK0k1/_1Ss [ls*]Sxd0>x [256~Ssd0<x]dsxxsx[q]Sq[Lsd0>qaPlxx] dsxxsx0sqLqsxLxLK+k (większość stopnia skomplikowania tego kodu, natywnego dla dc, wynika z odwrotnego obliczania znaków przez ~ oraz chęci upewnienia się, że wszystkie rejestry znajdą się na koniec z powrotem w swoich pierwotnych stanach).

f

Wypisuje całą zawartość stosu nie zmieniając niczego. Jest polecenie przydatne w sytuacji, gdy się pogubiliśmy lub chcemy się zorientować, jaki był efekt pewnych poleceń.

Arytmetyka¶

+

Zdejmuje ze stosu dwie wartości, dodaje je i odkłada wynik na stos. Dokładność wyniku zależy wyłącznie od wartości argumentów i jest wystarczająco ścisła.

-

Zdejmuje ze stosu dwie wartości, odejmuje pierwszą zdjętą od drugiej i składa wynik ponownie na stos.

*

Zdejmuje ze stosu dwie wartości, mnoży je i odkłada wynik na stos. Liczba cyfr ułamkowych zależy od aktualnej wartość dokładności i liczby cyfr ułamkowych w obu argumentach.

/

Zdejmuje ze stosu dwie wartości, dzieli drugą zdjętą przez pierwszą i odkłada wynik ponownie na stos. Liczba cyfr ułamkowych wyniku określana jest przez wartość dokładności.

%

Zdejmuje ze stosu dwie wartości, oblicza resztę z dzielenia, jakie byłoby wykonane przez / i odkłada wynik na stos. Obliczona wartość jest tą samą, co otrzymana z sekwencji Sd dld/ Ld*-.

~

Zdejmuje ze stosu dwie wartości, dzieli drugą zdjętą przez pierwszą. Odkłada na stos iloraz, a następnie resztę z dzielenia. Dzielenie wykonywane jest z liczbą cyfr ułamkowych określoną wartością dokładności. (Funkcję tę może też spełniać sekwencja SdSn lnld/ LnLd%, z nieco odmiennym sprawdzaniem błędów.)

^

Zdejmuje ze stosu dwie wartości i wykonuje potęgowanie, posługując się pierwszą zdjętą jako wykładnikiem, zaś drugą jako podstawą potęgowania. Ułamkowa część wykładnika jest ignorowana. Wartość dokładności określa liczbę cyfr ułamkowych wyniku.

|

Zdejmuje ze stosu trzy wartości i oblicza potęgowanie modulo [od tłum: modular exponentiation == (a^b) mod c]. Pierwsza ze zdjętych wartości używana jest jako dzielnik operacji (reduction modulus). Wartość ta musi być niezerowa i powinna być liczbą całkowitą. Druga używana jest jako wykładnik i musi być liczbą nieujemną, a jej część ułamkowa zostanie zignorowana. Trzecia z pobranych ze stosu wartości określa podstawę potęgowania, powinna ona być całkowita. Dla małych liczb jest to zbliżone do sekwencji Sm^Lm%, ale, w odróżnieniu od ^, polecenie to działa z dowolnie dużymi wykładnikami.

v

Zdejmuje ze stosu pojedynczą wartość, oblicza jej pierwiastek kwadratowy i odkłada go na stos. Maksymalna wartość dokładności i dokładności argumentu służy do określenia liczby cyfr ułamkowych wyniku.

Na większość operacji arytmetycznych wpływa „wartość dokładności”, którą ustala się za pomocą polecenia k. Domyślną wartością dokładności jest zero, co oznacza, że wszystkie działania arytmetyczne z wyjątkiem dodawania i odejmowania dają wyniki całkowite.

Kontrola stosu¶

c

Czyści stos, powoduje, że będzie on pusty.

d

Powiela wartość na wierzchołku stosu, odkładając na stos jej kopię. Zatem „4d*p” oblicza 4 podniesione do kwadratu i wypisuje wynik.

r

Zamienia miejscami dwie górne wartości na stosie (można to uczynić również sekwencją SaSbLaLb).

R

Zdejmuje z wierzchołka stosu liczbę n. Cyklicznie rotuje n elementów z wierzchołka stosu na zaktualizowany stos. Jeśli n jest dodatnie, kierunek rotacji spowoduje, że najwyższy element stosu stanie się drugim elementem, jeśli n jest ujemne, to kierunek rotacji spowoduje, że najwyższym elementem stosu stanie się n-ty element licząc od góry stosu. Jeśli stos ma głębokość mniejszą niż n, to cały stos jest rotowany (w odpowiednim kierunku) bez zgłaszania błędu.

Rejestry¶

dc udostępnia co najmniej 256 rejestrów pamięciowych, każdy nazwany pojedynczym znakiem. W rejestrze można przechować liczbę lub łańcuch znakowy i później je odtworzyć.

sr

Zdejmuje wartość z wierzchołka stosu i zapisuje w rejestrze r.

lr

Kopiuje wartość zawartą w rejestrze r i odkłada ją na stos. Jeśli rejestr jest niezainicjowany, pobierana jest wartość 0. Nie zmienia to zawartości r.

Każdy z rejestrów posiada również swój własny stos. Bieżącą wartością rejestru jest wierzchołek stosu rejestru.

Sr

Zdejmuje wartość z wierzchołka stosu (głównego) i odkłada ją na stosie rejestru r. Poprzednia wartość rejestru staje się niedostępna.

Lr

Zdejmuje wartość z wierzchołka stosu rejestru r i odkłada ją na głównym stosie. Poprzednia wartość stosu rejestru r, jeśli była takowa, jest teraz dostępna poprzez polecenie lr.

Parametry¶

dc posiada trzy parametry kontrolujące jego pracę: dokładność, podstawę systemu pozycyjnego wejścia i podstawę wyjścia. Dokładność określa liczbę cyfr dziesiętnych, jaka będzie zachowana w wyniku większości operacji arytmetycznych. Podstawa wejścia odpowiada za interpretację wprowadzanych liczb; wszystkie wprowadzane liczby używają tej podstawy. Podstawa wyjścia używana jest do wypisywania liczb.

Podstawa wejścia i wyjścia są odrębnymi parametrami; można spowodować, że będą różne, co może być użyteczne lub mylące. Podstawa wejścia musi być liczbą z zakresu od 2 do 16. Podstawa wyjścia musi wynosić co najmniej 2. Dokładność musi być równa zeru lub większa. Dokładność zawsze określana jest jako liczba cyfr dziesiętnych, niezależnie od bieżącej podstawy wejścia czy wyjścia.

i

Zdejmuje wartość z wierzchołka stosu i posługuje się nią do ustawienia podstawy wejścia.

o

Zdejmuje wartość z wierzchołka stosu i posługuje się nią do ustawienia podstawy wyjścia.

k

Zdejmuje wartość z wierzchołka stosu i posługuje się nią do ustawienia dokładności.

I

Odkłada bieżącą wartość podstawy wejścia na stosie.

O

Odkłada bieżącą wartość podstawy wyjścia na stosie.

K

Odkłada bieżącą dokładność na stosie.

Łańcuchy znakowe¶

dc oprócz pracy z liczbami może też działać, w ograniczonym zakresie, na łańcuchach znakowych; łańcuchy można jedynie wypisywać i wykonywać jako makra (co oznacza, że zawartość łańcucha przetwarzana jest jako polecenia dc. Stos i wszystkie rejestry mogą przechowywać łańcuchy, a dc zawsze wie, czy dany obiekt jest łańcuchem czy liczbą. Niektóre z poleceń, jak np. operacje arytmetyczne, wymagają liczb jako swych argumentów i wyświetlają błędy, jeśli dostarczono im łańcuch. Inne akceptują zarówno liczby, jak i łańcuchy znakowe. Na przykład, polecenie p akceptuje oba rodzaje argumentów i wypisuje obiekt stosownie do jego typu.

[znaki]

Tworzy łańcuch zawierający znaki (zawarte pomiędzy nawiasami kwadratowymi [ i ]) i odkłada go na stos. Na przykład, [foo]P wypisuje znaki foo (bez zakończenia znakiem nowej linii).

a

Zdejmowany jest wierzchołek stosu. Jeżeli jest to liczba, to młodszy bajt (low-order byte) tej liczby zamieniany jest na łańcuch i odkładany na stos. W przeciwnym przypadku, wierzchołek stosu był łańcuchem, a z powrotem na stos odkładany jest pierwszy znak tego łańcucha.

x

Zdejmuje wartość ze stosu i wykonuje ją jako makro. Zwykle powinien to być łańcuch znakowy. Jeżeli jest to liczba, to zostanie po prostu zwrócona na stos. Na przykład, [1p]x wykonuje makro 1p, które odkłada 1 na stosie i wypisuje 1 w osobnym wierszu.

Makra są najczęściej przechowywane w rejestrach: [1p]sa składuje makro do wypisania 1 w rejestrze a, zaś lax wywołuje to makro.

>r

Zdejmuje dwie wartości ze stosu i porównuje je, zakładając, że są one liczbami, wykonując zawartość rejestru r jako makro, jeśli pierwotny wierzchołek stosu jest większy. Tak więc, 1 2>a wywoła zawartość rejestru a zaś 2 1>a nie wywoła.

!>r

Podobnie, ale wywołuje makro jeśli pierwotny wierzchołek stosu nie jest mniejszy (jest większy bądź równy) od liczby występującej pod nim.

<r

Podobnie, ale wywołuje makro jeśli pierwotny wierzchołek stosu nie jest mniejszy (jest większy bądź równy) od liczby występującej pod nim.

!<r

Podobnie, ale wywołuje makro jeśli pierwotny wierzchołek stosu nie jest mniejszy (jest większy bądź równy) od liczby występującej pod nim.

=r

Podobnie, ale wywołuje makro, gdy obie zdjęte ze stosu liczby są równe.

!=r

Podobnie, ale wywołuje makro, gdy obie zdjęte ze stosu liczby nie są równe.

?

Czyta wiersz z terminala i wykonuje go. Polecenie to umożliwia makru pobieranie danych od użytkownika.

q

powoduje zakończenie pracy makra i makra, z którego było ono wywołane. Polecenie to wywołane na najwyższym poziomie lub z makra wywołanego bezpośrednio z najwyższego poziomu spowoduje zakończenie pracy dc.

Q

Zdejmuje ze stosu wartość i używa jej jako liczby poziomów wykonania makr, jakie mają zostać zakończone. Tak więc, 3Q kończy pracę trzech poziomów makr. Polecenie Q nigdy nie powoduje zakończenia pracy dc.

Informacja o stanie¶

Z

Zdejmuje wartość ze stosu, oblicza liczbę jej cyfr dziesiętnych (lub liczbę znaków, jeśli jest to łańcuch) i odkłada tę liczbę na stos. Liczba cyfr liczby nie obejmuje początkowych zer, w tym jedynego zera przed kropką oddzielającą część całkowitą od ułamkowej.

X

Zdejmuje wartość ze stosu, oblicza liczbę jej cyfr ułamkowych i odkłada tę liczbę na stos. Dla łańcuchów wartością odkładaną na stos jest 0.

z

Odkłada na stos bieżącą wysokość stosu: liczbę obiektów na stosie przed wykonaniem polecenia z.

Różne¶

!

Wykona resztę wiersza jako polecenie systemowe. Proszę zauważyć, że przetwarzanie poleceń !<, != i !> ma pierwszeństwo, dlatego jeśli chce się wykonać polecenie zaczynające się od <, = lub >, konieczne jest dodanie spacji po znaku !.

#

Interpretuje resztę wiersza jako komentarz.

:r

Zdejmuje ze stosu dwie górne wartości. Wartość, która była drugą od góry stosu zostanie zachowana w tablicy r, indeksowanej wartością byłego wierzchołka stosu.

;r

Zdejmuje wierzchołek stosu i posługuje się nim jako indeksem tablicy r. Wybrana w ten sposób wartość jest następnie odkładana na stos.

Proszę zauważyć, że każdy rejestr ze stosu ma swoją własną, powiązaną z nim, tablicę. Zatem 1 0:a 0Sa 2 0:a La 0;ap wypisze 1, ponieważ 2 było zachowane w rejestrze 0:a, który został następnie zdjęty.

PLIKI¶

~/.dcrc

Polecenia z tego pliku zostaną wykonane przy uruchomieniu dc.

USTERKI¶

Raporty o błędach można wysyłać do bug-dc@gnu.org

TŁUMACZENIE¶

Autorami polskiego tłumaczenia niniejszej strony podręcznika są: Wojtek Kotwica <wkotwica@post.pl> i Michał Kułach <michal.kulach@gmail.com>

Niniejsze tłumaczenie jest wolną dokumentacją. Bliższe informacje o warunkach licencji można uzyskać zapoznając się z GNU General Public License w wersji 3 lub nowszej. Nie przyjmuje się ŻADNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI.

Błędy w tłumaczeniu strony podręcznika prosimy zgłaszać na adres listy dyskusyjnej manpages-pl-list@lists.sourceforge.net.