İSİM¶

ext2 - ikinci genişletilmiş dosya sistemi
ext3 - üçüncü genişletilmiş dosya sistemi
ext4 - dördüncü genişletilmiş dosya sistemi

AÇIKLAMA¶

İkinci, üçüncü ve dördüncü genişletilmiş dosya sistemleri veya yaygın olarak bilindikleri gibi ext2, ext3 ve ext4, geçmişte birçok Linux dağıtımı için öntanımlı dosya sistemi olan Linux dosya sistemleridir. Genişletilebilirlik ve geriye dönük uyumluluk için tasarlanmış genel amaçlı dosya sistemleridir. Özellikle, daha önce ext2 ve ext3 dosya sistemleriyle kullanılması amaçlanan dosya sistemleri, ext4 dosya sistemi sürücüsü kullanılarak bağlanabilir ve aslında birçok modern Linux dağıtımında, ext4 dosya sistemi sürücüsü, ext2 ve ext3 dosya sistemlerini bağlama isteklerini yerine getirmek üzere yapılandırılmıştır.

DOSYA SİSTEMİNİN ÖZELLİKLERݶ

Ext2, ext3 veya ext4 için biçimlendirilmiş bir dosya sistemi, aşağıdaki dosya sistemi özellik bayraklarından uygun olanlarını etkinleştirilerek özel bir birleşim oluşturabilir. Bu özelliklerden bazıları, kullanılan Linux çekirdek sürümüne bağlı olarak ext2, ext3 ve ext4 dosya sistemi sürücülerinin tüm gerçeklenimlerinde desteklenmez. GNU/HURD veya FreeBSD gibi başka işletim sistemlerinin ext2 gerçeklenimlerinde ise yalnızca çok kısıtlayıcı bir dizi dosya sistemi özelliği desteklenmiş olabilir.

64bit

Dosya sisteminin 2^32 bloktan daha büyük olmasını sağlar. Bu özellik gerektiğinde otomatik olarak ayarlanır, ancak dosya sisteminin ilk oluşturulduğunda bu eşikten daha küçük olsa bile, 2^32 bloktan daha büyük olarak yeniden boyutlandırılması gerekiyorsa bu özelliğin açıkça belirtilmesi yararlı olabilir. Bazı eski çekirdeklerin ve e2fsprogs’un eski sürümlerinin, bu ext4 özelliği etkinleştirilmiş dosya sistemlerini desteklemeyeceği unutulmamalıdır.

bigalloc

Bu ext4 özelliği, kümelenmiş blok tahsisini mümkün kılar, böyle bir tahsis birimindeki blok sayısı ikinin üstellerinden biri (8, 16, vb.) olmalıdır. Böylece, geleneksel olarak blok ayırma bit eşlemi olarak bilinen eşlemdeki her bit, öntanımlı olarak 16 bloktan oluşan bir kümenin kullanımda olup olmadığını gösterir. Bu özellik, blok ayırma için harcanan zamanı azaltabilir ve özellikle büyük dosyalar için daha az saçılım sağlar. Küme boyutu, mke2fs(8) komutunun -C seçeneği kullanılarak belirtilebilir.

Bu özellik extent özelliğinin etkin olmasını gerektirir.

casefold

Bu ext4 özelliği, harf büyüklüğüne duyarlılık (+F) bayrağının etkin olduğu dizinler için dosya sistemi düzeyinde karakter kodlama desteği sağlar. Bu özellik diskte ad koruyucudur, ancak uygulamaların dosya adına eşdeğer sürümde bir kodlama kullanarak dosya sisteminde bir dosya aramasına olanak tanır.

dir_index

Büyük dizinlerde ad aramalarını hızlandırmak için aşlı b-ağaçları (b-tree) kullanılır. Bu özellik, ext3 ve ext4 dosya sistemleri tarafından desteklenir, ext2 dosya sistemleri tarafından yok sayılır.

dir_nlink

Normalde, ext4, bir dosya düğümünün en fazla 65.000 sabit bağa sahip olmasına izin verir. Bu, dizinlerin yanı sıra normal dosyalar için de geçerlidir; bu, bir dizinde 64.998’den fazla alt dizin bulunamayacağı anlamına gelir (çünkü ’.’ ve ’..’ girişlerinin her biri ve dizinin üst dizindeki kendi dizin girdisi sabit bağ sayılır). Bu özellik, bir dizine giden sabit bağ sayısının azami sınır aşıldığında bilinmediğini belirtmek için ext4’ün bağ sayısı olarak 1’i kullanmasına neden olarak bu sınırı yükseltir.

ea_inode

Normalde, bir dosyanın genişletilmiş öznitelikleri ve ilişkili meta verileri, düğüme veya düğümün ilişkili genişletilmiş öznitelik bloğuna sığmalıdır. Bu özellik, her bir genişletilmiş öznitelik değerinin, gerekirse başka bir düğümün veri bloklarına yerleştirilmesine olanak vererek, dosya başına genişletilmiş özniteliklerin boyutu ve sayısı üzerindeki sınırı yükseltir.

encrypt

Veri bloklarının ve dosya adlarının dosya sistemi düzeyinde şifrelenmesi için destek sağlar. Dosya düğümü meta verileri (zaman damgaları, dosya boyutu, kullanıcı/grup sahipliği vb.) şifrelenmez.

Bu özellik en çok, birden fazla kullanıcıya sahip dosya sistemlerinde veya tüm dosyaların şifrelenmemesinin gerektiği durumlarda kullanışlıdır. Çoğu kullanımda, özellikle tek kullanıcılı sistemlerde, dm-crypt kullanarak blok aygıtı katmanında şifreleme çok daha iyi güvenlik sağlayabilir.

ext_attr

Bu özellik, genişletilmiş özniteliklerin kullanılmasını sağlar. Bu özellik ext2, ext3 ve ext4 tarafından desteklenir.

extent

Bu ext4 özelliği, ext2 ve ext3 dosya sistemleri tarafından kullanılan geleneksel dolaylı blok şemasından daha verimli bir veri yapısı olan genişletilmiş (extent) ağacı kullanarak, belirli bir düğüm için mantıksal blok numaralarının depolanacağı depolama aygıtındaki fiziksel bloklara eşlenmesine olanak sağlar. Genişletilmiş ağacın kullanılması, meta veri bloğunun ek yükünü azaltır, dosya sistemi başarımını iyileştirir ve dosya sisteminde e2fsck(8) çalıştırma gereksinimini azaltır.

extra_isize

Bu ext4 özelliği, nanosaniye zaman damgaları ve dosya oluşturma süresi gibi genişletilmiş meta veriler için, mevcut çekirdeğin bu kadar fazla alan ayırması gerekmese de, her dosya düğümünde belirli bir miktarda alan ayırır. Bu özellik olmadan, çekirdek, o an ihtiyaç duyulan özellikler için alan ayırır ve geri kalanı genişletilmiş öznitelikler tarafından tüketilebilir.

Bu özelliğin kullanışlı olabilmesi için dosya düğümü boyutunun en azından 256 bayt veya üstü olması gerekir.

filetype

Bu özellik dosya türü bilgilerinin dizin girdilerinde saklanmasını sağlar. Bu özellik ext2, ext3 ve ext4 tarafından desteklenir.

flex_bg

Bu ext4 özelliği, her bloğun grup meta verilerinin (tahsis bit eşlemleri ve dosya düğümü tabloları) depolama ortamında herhangi bir yere yerleştirilmesine olanak sağlar. Ek olarak, mke2fs(8), her flex_bg grubunun ilk blok grubundan başlayarak her bloğun grup meta verilerini bir arada yerleştirecektir. flex_bg grubunun boyutu mke2fs(8) komutunun -G seçeneği kullanılarak belirlenebilir.

has_journal

Temiz olmayan sistem kapanmalarında bile dosya sistemi tutarlılığını sağlamak için bir günlük oluşturur. Bu özelliği etkinleştirmek, mke2fs(8) veya tune2fs(8) ile -j seçeneğini kullanmaya eşdeğerdir. Bu özellik ext3 ve ext4 tarafından desteklenir, ext2 dosya sistemi sürücüsü tarafından yok sayılır.

huge_file

Bu ext4 özelliği, dosya boyutunun 2 terabayttan büyük olmasına izin verir.

inline_data

Verilerin dosya düğümünde ve genişletilmiş öznitelik alanında depolanmasına izin verir.

journal_dev

Bu özellik, harici günlük aygıtında bulunan süper blokta etkinleştirilir. Harici günlüğün blok boyutu, onu kullanan dosya sistemi ile aynı olmalıdır.

Harici günlük aygıtı, mke2fs(8) veya tune2fs(8) komutuna -j device=harici-aygıt seçeneği belirtilerek dosya sistemi tarafından kullanılabilir.

large_dir

Bu özellik, dizinlerin azami boyutunu yükselterek dizin başına dosya sayısı sınırını ve aşlı b-ağacı dizinleri için (bkz: dir_index), dizin girdilerini saklamakta kullanılan aşlı b-ağacının azami boyutunu artırır.

large_file

Bu özelliğin bayrağı, 2 gigabayttan daha büyük bir dosya oluşturulduğunda günümüz çekirdekleri tarafından otomatik olarak tanımlanır. Çok eski çekirdekler büyük dosyaları işleyemezdi, bu nedenle bu özelliğin bayrağı, bu çekirdeklerin anlayamadıkları dosya sistemlerini bağlamalarını engellemek için kullanılmaktadır.

metadata_csum

Bu ext4 özelliği, meta veri sağlama toplamını etkinleştirir. Bu özellik, tüm dosya sistemi meta verilerinin (süper blok, grup tanımlayıcı bloklar, dosya düğüm ve blok bit eşlemleri, dizinler ve genişletilmiş ağaç blokları) sağlama toplamlarını saklar. Meta veri blokları için kullanılan sağlama toplamı algoritması, uninit_bg özellikli grup tanımlayıcıları için kullanılandan farklıdır. Bu iki özellik uyumsuzdur ve uninit_bg yerine tercihli olarak metadata_csum kullanılır.

metadata_csum_seed

Bu özellik, dosya sisteminin meta veri sağlama toplamı tohumunu süper blokta saklamasına izin verir; bu, yöneticinin, dosya sistemi bağlıyken metadata_csum özelliğini kullanarak bir dosya sisteminin UUID’sini değiştirmesine olanak tanır.

meta_bg

Bu ext4 özelliği, blok grubu tanıtıcılarının boyutundaki büyüme için açıkça yer ayırmaya gerek kalmadan dosya sistemlerinin çevrimiçi olarak yeniden boyutlandırılmasına olanak tanır. Bu şema ayrıca 2^32 bloktan daha büyük dosya sistemlerini yeniden boyutlandırmak için de kullanılır. Yeni bir dosya sistemi oluşturulurken bu özelliğin atanması önerilmez, çünkü blok grubu tanıtıcılarının bu yöntemle depolanması, dosya sistemini bağlamak için gereken süreyi yavaşlatacaktır. Daha yeni çekirdekler, çevrimiçi yeniden boyutlandırma yaparken yeniden boyutlandırma düğümünde ayrılmış daha fazla alan yoksa gereken boyutu ayarlamak için bu özelliği otomatik olarak etkinleştirebilir.

mmp

Bu ext4 özelliği, çoklu bağlama koruması sağlar. mmp, dosya sisteminin birden fazla bağlanmadan korunmasına yardımcı olur. Paylaşılan depolama ortamlarında kullanışlıdır.

project

Bu ext4 özelliği proje kota desteği sağlar. Bu özellik ile dosya sistemi bağlandığında dosya düğümünün proje kimliği yönetilir.

quota

Kota düğümleri oluşturur (3. dosya düğümü: kullanıcı kotası, 4. dosya düğümü: grup kotası) ve süperblokta bunları tanımlar. Bu özellik ile dosya sistemi bağlandığında kotalar otomatik olarak etkinleştirilir.

Kota dosyalarının (yani, eski kota tasarımında bulunan user.quota ve group.quota dosyalarının) dosya düğümlerinin gizlenmesine neden olur.

resize_inode

Bu dosya sistemi özelliği, bağlı bir dosya sistemini yeniden boyutlandırılırken blok grubu tanım tablosunun genişletilebilmesi için gerekecek yedek alanın ayrıldığını gösterir. Çevrimiçi yeniden boyutlandırma işlemi, resize2fs(8) tarafından tetiklenir ve çekirdek tarafından gerçekleştirilir. Öntanımlı olarak mke2fs(8), dosya sisteminin başlangıç boyutunun 1024 katına kadar büyüyebileceği alanı ayırmaya çalışır. Bu, genişletilmiş yeniden boyutlandırma seçeneği kullanılarak değiştirilebilir.

Bu özellik, aşağıdaki sparse_super veya sparse_super2 özelliğinin etkin olmasını gerektirir.

sparse_super

Bu dosya sistemi özelliği, günümüzde ext2, ext3 ve ext4 dosya sistemlerinin tamamında etkindir. Süperblok ve blok grubu tanıtıcılarının yedek kopyalarının bütün blok gruplarında değil, yalnızca birkaçında mevcut olduğunu gösterir.

sparse_super2

Bu özellik, süperblok ve blok grubu tanıtıcılarının en fazla iki yedeği olacağını gösterir. Yedek süperblok(lar)ı ve blok grubu tanıtıcı(lar)ını depolamak için kullanılan blok grupları süperblokta saklanır, ancak genelde bir süperblok dosya sisteminin 1. blok grubunun başlangıcında saklanırken diğeri ise dosya sisteminin son blok grubunda yer alır. Bu özellik aslında sparse_super’in daha uç bir çeşidi olup veri dosyaları için kullanılan bitişik blokların diskin daha büyük bir yüzdesini kaplamasına izin verecek şekilde tasarlanmıştır.

stable_inodes

Dosya sisteminin dosya düğümü numaralarını ve UUID’yi kararlı olarak imler. Bu özellikli bir dosya sisteminin daraltılmasına resize2fs(8) ve UUID’sinin değiştirilmesine de tune2fs(8) izin vermez. Bu özellik, dosya düğüm numaralarını ve UUID’yi kullanan özel şifreleme özelliklerinin kullanılmasına izin verir. Şifreleme özelliğinin yine de ayrıca etkinleştirilmesi gerektiği unutulmamalıdır. stable_inodes eski çekirdeklerde kullanılabilen geriye uyumlu bir özelliktir.

uninit_bg

Bu ext4 dosya sistemi özelliği, blok grubu tanıtıcılarının sağlama toplamları kullanılarak korunacağını ve böylece mke2fs(8)’nin tüm blok gruplarını ilklendirmeden bir dosya sisteminin oluşturmasını güvenli hale getireceğini belirtir. Çekirdek, kullanılmayan düğümleri için bu sağlama toplamlarını tutacak ve düğüm tablolarını ve bloklarını yavaş yavaş ilkendirecektir. Bu özellik, e2fsck(8) kullanılarak dosya sisteminin denetlenme süresini hızlandırır ve ayrıca dosya sistemini oluştururken mke2fs(8) için gereken süreyi de kısaltır.

verity

Doğruluk korumalı dosyalar için desteği etkinleştirir. Doğruluk korumalı dosyalar salt okunurdur ve verileri, dosyanın sonunda gizlenmiş bir Merkle ağacı kullanılarak şeffaf bir şekilde doğrulanır. Merkle ağacının kök aşı kullanılarak, bir doğruluk korumalı dosyanın kimliği, dosyanın boyutundan bağımsız olarak verimli bir şekilde doğrulanabilir.

Bu özellik, oku-yaz dosya sistemlerinde önemli salt okunur dosyaların kimliğini doğrulamak için çok kullanışlıdır. Dosya sisteminin kendisi salt okunursa, tüm blok aygıtının kimliğini doğrulamak için dm-verity kullanmak çok daha iyi güvenlik sağlayabilir.

BAĞLAMA SEÇENEKLERݶ

Bu bölümde, ext2, ext3 ve ext4’e özgü bağlama seçenekleri açıklanmıştır. Diğer genel bağlama seçenekleri de kullanılabilir; ayrıntılar için bkz: mount(8)

% mount /k -o minixdf; df /k; umount /k
Dosyasistemi   1K-blok     Dolu       Boş   Kull%    Bağlanılan yer
/dev/sda6      2630655    86954   2412169      3%     /k
% mount /k -o bsddf; df /k; umount /k
Dosyasistemi   1K-blok     Dolu       Boş   Kull%    Bağlanılan yer
/dev/sda6      2543714       13   2412169      0%     /k

fd = open("foo.new")/write(fd,...)/close(fd)/ rename("foo.new", "foo")

fd = open("foo", O_TRUNC)/write(fd,...)/close(fd).

DOSYA ÖZNİTELİKLERݶ

ext2, ext3 ve ext4 dosya sistemleri, Linux sistemlerinde chattr(1) komutu ile aşağıdaki dosya özniteliklerini destekler:

a - yalnızca sona ekle
A - erişim zamanı güncellenmez
d - dosya dump uygulamasından etkilenmez
D - dizin güncellemelerini eşzamanlı olur
i - dosya değiştirilemez
S - synchronous updates
u - dosya silinince kurtarılabilir

j - dosya sistemi günlüklemesi yapılır

e - blokları eşlemek için uzantılar kullanılır

ÇEKİRDEK DESTEĞݶ

Bu bölümde, belirli bir dosya sistemi özelliğinin desteklendiği dosya sistemi sürücüsü (örneğin, ext2, ext3, ext4) ve desteklendiği çekirdek sürümü listelenmiştir. Bazı durumlarda özelliğin erken çekirdek sürümlerinde de mevcut olduğu, ancak bilinen ciddi yazılım hatalarının da bulunduğu unutulmamalıdır. Diğer durumlarda, özellik hala deneysel durumda kabul edilebilir. Son olarak, bazı dağıtımların desteklenmiş özelliklere sahip eski çekirdekler içerebileceği unutulmamalıdır; özellikle belirli "enterprise" dağıtımlardaki çekirdek sürümleri son derece yanıltıcı olabilir.

İLGİLİ BELGELER¶

mke2fs(8), mke2fs.conf(5), e2fsck(8), dumpe2fs(8), tune2fs(8) debugfs(8), mount(8), chattr(1).

TELİF HAKKI VE LİSANS¶

Telif hakkı ©1993, 1994, 1995 Theodore Ts’o
Lisans GPLv2+: GNU GPL sürüm 2 veya üstü <http://gnu.org/licenses/gpl.html> Bu bir özgür yazılımdır: Yazılımı değiştirmek ve dağıtmakta özgürsünüz. Yasaların izin verdiği ölçüde HİÇBİR GARANTİ YOKTUR.

ÇEVİREN¶

© 2022 Nilgün Belma Bugüner
Bu çeviri özgür yazılımdır: Yasaların izin verdiği ölçüde HİÇBİR GARANTİ YOKTUR.
Lütfen, çeviri ile ilgili bildirimde bulunmak veya çeviri yapmak için https://github.com/TLBP/manpages-tr/issues adresinde "New Issue" düğmesine tıklayıp yeni bir konu açınız ve isteğinizi belirtiniz.