İSİM¶

chmod - dosya kipi bitlerini değiştirir

KULLANIM¶

chmod

[ SEÇENEK ]... KİP [,KİP ]... DOSYA...

chmod

[ SEÇENEK ]... SEKİZLİK-KİP DOSYA...

chmod

[ SEÇENEK ]... --reference=ÖRNEK-DOSYA DOSYA...

AÇIKLAMA¶

Bu kılavuzda, chmod komutunun GNU sürümü anlatılmaktadır. chmod, belirtilen her dosyanın kip bitlerini belirtilen KİP’e göre değiştirir. Kip belirtimi yapılacak değişiklilerin sembolik gösterimlerinden oluşabileceği gibi yeni kip bitlerinin belirtildiği bit kalıbını içeren sekizlik sayılardan da oluşabilir.

Sembolik kip sözdizimi:

[ugoa...][[+-=][rwxXstugo...]...][,...]

ugoa harfleri, değiştirilecek dosyaya hangi kullanıcıların erişeceğini belirler:

u sahibi olan kullanıcı
g dosyanın grubunda bulunan kullanıcılar
o dosya grubunun dışındaki diğer kullanıcılar
a bütün kullanıcılar

+ işleci, seçilen kiplerin her dosyadaki mevcut kip bitlerine eklenmesini sağlar
- işleci bunları mevcut kiplerden kaldırmaya yarar
= işleci dosyada bulunan izinler üzerine atama yapmaya yarar 

rwxXst harfleri, etkiledikleri kullanıcılar için, yeni bit kiplerini seçerler:

r  oku
w yaz
x çalıştır (dizinler için erişim)
X dizin için veya çalıştırma izni olan kullanıcılar için çalıştır
s çalıştırma için kullanıcı veya grup kimliklerini ayarla
t sınırlı silme bayrağı veya yapışkan bit

u izinler dosyanın sahibi olan kullanıcılara aittir
g izinler dosyanın sahibi olan gruptaki kullanıcılara aittir
o izinler önceki iki sınıfta belirtilenlerin dışındaki kullanıcılara aittir.

chmod asla, sembolik bağların izinlerini değiştirmez, onların izinlerini chmod sistem çağrıları da değiştiremez. Sembolik bağların izinleri asla kullanılmadığı için, bu temelde bir sorun yaratmaz. Bununla beraber, komut satırında listelenen her bir sembolik bağ için, chmod sembolik bağın hedefi olan dosyanın izinlerini değiştirir. Bunun tersi olarak, chmod, ardışık dizin geçişleri sırasında saptadığı sembolik bağları görmezden gelir.

KULLANICI VE GRUP KİMLİĞİ BİTLERݶ

Dosyanın grup kimliği kullanıcının etkin grup kimliğiyle veya kullanıcının ek grup kimliklerinden biriyle eşleşmezse, kullanıcı uygun ayrıcalıklara sahip olmadığı sürece chmod normal bir dosyanın grup kimliği atama bitini (setgid) temizler. Ek kısıtlamalar, KİP veya ÖRNEK-DOSYA kullanıcı kimliği atama (setuid) bitinin ve grup kimliği atama (setgid) bitinin yok sayılmasına neden olabilir. Bu davranış, temel alınan chmod sistem çağrısının ilkesine ve işlevselliğine bağlıdır. Şüphe duyduğunuzda, temeldeki sistem davranışını kontrol edin.

chmod, siz aksini açıkça belirtmedikçe, dizinler için kullanıcı kimliği ve grup kimliği atama bitlerini korur. u+s ve g-s gibi sembolik kiplerle bitleri atayabilir veya temizleyebilirsiniz. Sayısal kipi olan dizinlerde bu bitleri temizlemek için 00755 gibi başa bir sıfır, -6000 gibi başa bir eksi imi veya =755 gibi başa bir eşit imi koymak gerekir.

SINIRLI SİLME BAYRAĞI VEYA YAPIŞKAN BİT¶

Sınırlı silme bayrağı ve yapışkan bit tek bir bit olup, bit dosyanın türüne bağlı olarak yorumlanır. Dizinler için bu bit sıradan kullanıcıların kendilerine ait olmayan dizinleri ve dosyaları dizinden silmelerini veya isimlerini değiştirmelerini engeller; bu durumda bit, dizin için sınırlı silme bayrağı adını alır ve genelde /tmp gibi herkesin yazabildiği dizinlerde kullanılır. Bazı eski sistemlerdeki normal dosyalarda bu bit uygulamaların metin bağlamlarının takas alanında saklanmasına ve böylece çalıştırılırken daha hızlı yüklenmesini sağlardı; bu durumda bit yapışkan bit adını alırdı. (Linux çekirdeği bu yapışkan bitleri yoksayar.)

SEÇENEKLER¶

Her DOSYA’nın kipine belirtilen KİP atanır. --reference seçeneği ile DOSYA’nın kipine ÖRNEK-DOSYA’nın kipi atanır.

-c, --changes

Sadece değişiklik yapıldığında bildirilmesi dışında --verbose gibidir.

-f, --silent, --quiet

Çoğu hata iletisi çıktılanmaz.

-v, --verbose

İşlem yapılan her dosya için bir tanı bilgisi çıktılanır.

--no-preserve-root

Kök dizin (’/’) özellikle işleme alınmaz (öntanımlı).

--preserve-root

Kök dizin (’/’) üzerinde ardışık işlem başarısız olur.

--reference=ÖRNEK-DOSYA

Bir KİP belirtmek yerine ÖRNEK-DOSYA’nın kipi kullanılır.

-R, --recursive

Dosyalar ve dizinler üzerinde ardışık işlem yapılır.

--help

Yardım metnini gösterir ve çıkar.

--version

Sürüm bilgilerini basar ve çıkar.

Her bir KİP ugoa harflerinin sıfır ya da birinden, +-= imlerinin birinden ve rwxXst harflerinden sıfır veya bir kaçından, ugo harflerinin birinden oluşur.
(veya kısaca ’[ugoa]*([-+=]([rwxXst]*|[ugo]))+’)

YAZAN¶

David MacKenzie ve Jim Meyering tarafından yazılmıştır.

GERİBİLDİRİM¶

GNU coreutils sayfası: <http://www.gnu.org/software/coreutils/>

TELİF HAKKI¶

Telif hakkı © 2021 Free Software Foundation, Inc. Lisans GPLv3+: GNU GPL sürüm 3 veya üstü <http://gnu.org/licenses/gpl.html> Bu bir özgür yazılımdır: yazılımı değiştirmek ve dağıtmakta özgürsünüz. Yasaların izin verdiği ölçüde HİÇBİR GARANTİ YOKTUR.

İLGİLİ BELGELER¶

chmod(2)
GNU coreutils sayfasında: <http://www.gnu.org/software/coreutils/chmod>
Veya sisteminizde: info ’(coreutils) chmod invocation’

ÇEVİREN¶

© 2006 Yalçın Kolukısa
© 2022 Nilgün Belma Bugüner
Bu çeviri özgür yazılımdır: Yasaların izin verdiği ölçüde HİÇBİR GARANTİ YOKTUR.
Lütfen, çeviri ile ilgili bildirimde bulunmak veya çeviri yapmak için https://github.com/TLBP/manpages-tr/issues adresinde "New Issue" düğmesine tıklayıp yeni bir konu açınız ve isteğinizi belirtiniz.