İSİM¶
man - kılavuz sayfalarını biçimler ve
görüntüler
manpath - man sayfalarının aranacağı yolu gösterir
KULLANIM¶
man [-acdfFhkKtwW] [--path] [-m sistem] [-p dizge] [-C ayar-dosyası]
[ -M dosyayolu] [-P sayfalayıcı] [-S bölüm-listesi] [bölüm]
isim ...
AÇIKLAMA¶
man kılavuz sayfalarını biçimler ve
görüntüler. Şayet
bölüm belirtilirse, man
komutu bu bölümdeki kılavuzla ilgilenecektir.
isim
genellikle, bir komut, işlev ya da dosyanın ismi olarak kılavuz
sayfasının adıdır. Bununla birlikte, şayet
isim bir bölü (/) işareti içeriyorsa, man komutu
bunu bir dosya belirimi gibi kabul edecektir. Böylece
man ./foo.5
ve hatta
man /cd/foo/bar.1.gz şeklinde bile komut uygulanabilir.
Kılavuz sayfası dosyalarını
man'ın nerede
aradığı aşağıda
açıklanmıştır.
SEÇENEKLER¶
- -C ayar-dosyası
- Kullanılacak ayar dosyası belirtilir,
öntanımlı olarak /etc/man.config'dir
(man.conf(5)'a bakınız.)
- -M dosyayolu
- Man sayfalarının aranacağı dizinler
belirtilir. Dizinler `:'larla ayrılır. Boş liste -M
hiç kullanılmamış gibi işlem görür.
KILAVUZ SAYFALARININ ARAMA YOLU bölümüne
bakınız.
- -P sayfalayıcı
- Kullanılacak sayfalayıcı
uygulamasını belirtmek için kullanılır. Bu
seçenek MANPAGER ortam değişkenini umursamaz. Komutun
kullanılmasından sonra PAGER değişkeni tekrar devreye
girer. Öntanımlı sayfalayıcı olarak, man komutu
/usr/bin/less -isr kullanır.
- -S bölüm-listesi
- Aranacak kılavuz bölümlerinin `:'
ayraçlı listesi belirtilir. Bu seçenek MANSECT ortam
değişkenini umursamaz.
- -a
- Öntanımlı olarak, man bulduğu
ilk kılavuz sayfasını görüntüledikten sonra
devreden çıkacaktır. Bu seçenek ile, sadece bulunan
ilk kılavuz sayfasının değil, isimle eşleşen
bütün sayfaların gösterilmesi sağlanır.
- -c
- Bir güncel cat sayfası mevcut olsa bile man
sayfasını tekrar biçimler. Bu seçenek sadece, cat
sayfasının farklı bir ekran genişliği için
derlenmiş olduğu ya da evvelce biçimlenmiş
dosyanın bozulması halinde kullanılırsa
anlamlıdır.
- -d
- Man sayfasını görüntülemez, sadece
hata ayıklama bilgileri basar.
- -D
- Yukarıdaki seçenekten farklı olarak man
sayfasını görüntülediği gibi hata
ayıklama bilgilerini de basar.
- -f
- whatis ile aynıdır.
- -F, --preformat
- Sadece biçimler, göstermez.
- -h
- Tek satırlık bir yardım iletisi basar ve
çıkar.
- -k
- apropos ile aynıdır.
- -K
- Bütün man sayfaları içinde, belirtilen
dizgeyi arar. UYARI: Bu işlem, muhtemelen, çok yavaş
olacaktır. Bir bölüm belirtmek daha uygundur (sadece bir
fikir vermesi açısından: 500 man sayfasının
aranması bir dakika sürer)
- -m sistem
- İsmi belirtilen sistem üzerinde aranacak,
başka bir man sayfaları kümesi tanımlar.
- -p dizge
- nroff veya troff'dan önce
çalıştırılacak önişlemci dizilimini
belirtmek için kullanılır. Her kurulum bütün
önişlemcilere sahip değildir. Bazı
önişlemciler ve bunları belirten harfler
şunlardır: eqn (e), grap (g), pic (p), tbl (t), vgrind (v),refer
(r). Bu seçenek MANROFFSEQ ortam değişkenini yok
sayacaktır.
- -t
- Kılavuz sayfasını standart
çıktıya akterırken biçimlemek için
/usr/bin/groff -Tps -mandoc kullanır. /usr/bin/groff -Tps
-mandoc'dan çıktısının basılmadan
önce bazı filtrelerden geçirilmesi gerekebilir.
- -w, --path
- Aslında man sayfalarını
görüntülemez, sadece biçemlenecek veya
görüntülenecek dosyaların bulunduğu yerleri
bildirir. Herhangi bir argüman belirtilmemişse, man komutu
tarafından man sayfalarını bulmak için aranan
dizinlerin listesini standart çıktıdan
görüntüler. Şayet manpath, man'e bir bağ ise, bu
durumda "tr-manpath" ile "tr-man --path"
eşdeğerdir.
- -W
- -w gibidir, fakat her satıra tek bir dosya ismi basar
ve herhangi bir ek bilgi vermez. man -aW man | xargs ls -l benzeri
kabuk komutlarında oldukça faydalıdır.
CAT SAYFALARI¶
Tekrar ihtiyaç duyulduğunda man sayfalarının biçimlenme
zamanını kazanmak için, man komutu biçimlenmiş man
sayfalarını kaydetmek isteyecektir. Geleneksel olarak
DİZİN/manX içindeki sayfaların biçimlenmiş
halleri, DİZİN/catX içinde tutulur. Fakat, man dizini ile cat
dizini arasındaki diğer eşleşmeler
/etc/man.config
içinde belirtilebilir. Gerekli cat dizini yoksa, hiçbir cat
sayfası kaydedilmeyecektir. Satır uzunluğu 80 karakterden
farklı biçimlenmiş hiçbir cat sayfası kaydedilmez.
man.conf dosyası NOCACHE içeriyorsa hiçbir cat dosyası
kaydedilmez.
bir man kullanıcısına,
man suid yapmak
mümkündür. Böylece, bir cat dizininin sahibi man
kullanıcısı ve izinler 755 (sadece man tarafından
yazılabilir) ve cat dosyalarının sahibi man
kullanıcısı ve izinleri 644 veya 444 (sadece man
kullanıcısı tarafından yazılabilir veya hiç
kimse yazamaz) iken, herhangi bir normal kullanıcı cat
sayfalarını değiştiremez veya bu dizine başka
dosyalar koyamaz. Şayet man, suid olarak tanımlanmamışsa,
bütün kullanıcıların cat sayfalarını buraya
bırakmasını istersek, cat dizininin izinleri 777
olmalıdır.
-c seçeneği, bir cat sayfası var olsa bile, sayfanın
tekrar biçimlenmesini sağlar.
KILAVUZ SAYFALARININ ARAMA YOLU¶
man komutu kılavuz sayfalarını bulmak için, verilen
seçeneklere, ortam değişkenlerine,
/etc/man.config ayar
dosyasına ve bazı yerleşik ve geleneksel yapılara dayanan
oldukça karışık bir yöntem kullanır.
İlk olarak,
isim argümanı bölü (/) karakterini
içeriyorsa, man komutu bunu dosyanın kendi belirtimi olarak kabul
eder ve arama yapılmaz.
isim argümanı bölü (/) karakterini
içermediği normal durumlarda, aranan kılavuz sayfası ile
alakalı olabilecek bir dosyayı bulmak için çeşitli
dizinleri araştırır.
Şayet
-M dosyayolu seçeneğini belirtirseniz,
dosyayolu `:' ayraçlı dizin listesindeki dizinler man
komutunun arayacağı dizinlerdir.
Şayet
-M belirtilmemiş ama
MANPATH ortam
değişkeni belirtilmiş ise, bu değişkenin
değerindeki dizin listesi man komutunun arayacağı dizinlerdir.
Şayet
-M veya
MANPATH ile dizin listesi açıkça
belirtilmemiş ise,
man komutu
/etc/man.config ayar
dosyasında tanımlanmış olan kendi dizin listesini esas
alır. Ayar dosyasındaki
MANPATH deyimleri, aramada
kullanılacak ek dizinleri tanımlar.
Bununla birlikte,
MANPATH_MAP deyimleri sizin arama yollarınıza
eklenir, tabii ki bu sizin komut arama yolunuza bağlıdır
(mesela: sizin
PATH ortam değişkeninize). Komut arama yolunda
olabilecek her bir dizin için, kılavuz sayfaları arama yoluna
eklenebilecek bir dizin
MANPATH_MAP deyimi içinde
tanımlanır.
man komutu
PATH değişkenine
bakar ve uygun dizinleri kılavuz sayfaları arama yoluna ekler.
Böylece,
MANPATH_MAP'in tam olarak kullanımında,
man
xyz komutu ile
xyz komutunu verdiğinizde
çalışacak uygulamanın kılavuz sayfasını
elde edersiniz.
Ek olarak, komut arama yolundaki (bundan sonra `komut dizini' olarak
anılacaktır)
MANPATH_MAP ifadesine sahip olmayan herbir dizin
için,
man komutu, man dizinini, komut dizini altında veya
komut dizininin üst dizininin altdizinlerinde arar.
/etc/man.config içerisine
NOAUTOPATH deyimini ekleyerek bu
yakınlık aramasını iptal edebilirsiniz.
Yukarıda tarif edilen arama yolu içerisindeki her bir dizinde,
man komutu, bölüm olarak isteğe bağlı bir
numara ve olası bir sıkıştırma sonekiyle
konu.bölüm isimli dosyayı arar. Şayet böyle
bir dosya bulamaz ise,
N kılavuz bölüm numarası
olmak üzere
manN veya
catN adlı
altdizinlere bakar. Şayet dosya
catN altdizininde
bulunursa,
man bu dosyası biçimlenmiş kılavuz
sayfaları dosyası (cat sayfaları) olarak kabul eder. Aksi
durumda,
man bu sayfaların biçimlenmediği varsayar. Her
ikisi durumda da dosya bilinen bir sıkıştırma
biçimine sahip sonek taşıyorsa (örneğin;
.gz),
man bu dosyanın gzipli olduğunu kabul eder.
Belirli bir konu için,
man komutunun bir kılavuz
sayfasını nerede bulacağını (veya bulup
bulamayacağını) görmek için
--path (
-w)
seçeneğini kullanın.
ORTAM DEĞİŞKENLERݶ
- MANPATH
- Şayet MANPATH belirtilmiş ise, man
komutu burada belirtilen yolu kılavuz sayfalarını aramak
için kullanacağı yol olarak kabul eder ve otomatik arama
yolu ile ayar dosyasındaki ayarlar yok sayılır, ama
-M seçeneği MANPATH ile belirtilen yolun da yok
sayılmasını sağlar. KILAVUZ SAYFALARININ ARAMA
YOLU bölümüne bakınız.
- MANPL
- Şayet MANPL belirtilmiş ise,
görüntülenecek sayfa uzunluğunu belirlemek için
bu değişkeninin değeri kullanılır. Aksi halde,
bütün man sayfası tek (ve muhtemelen uzun) bir sayfa
halinde görüntülenir.
- MANROFFSEQ
- Şayet MANROFFSEQ belirtilmiş ise; bu
değişkenin değeri, nroff veya troff
çalıştırılmadan önce
çalıştırılacak önişlemcileri belirlemek
için kullanılır. Öntanımlı olarak, sayfalar
nroff'tan önce tbl önişlemcisinden
geçirilirler.
- MANSECT
- Şayet MANSECT belirtilmiş ise; bu
değişkenin değeri hangi kılavuz
bölümünün
araştırılacağını belirlemek için
kullanılır.
- MANWIDTH
- Şayet MANWIDTH belirtilmiş ise, bu
değişkenin değeri kılavuz sayfasının ne
genişlkte görüntüleneceğini belirtmek için
kullanılır. Belirtilmemişse sayfa tam ekran
genişliğinde görüntülenir.
- MANPAGER
- Şayet MANPAGER belirtilmiş ise; bu
değişkenin değeri kılavuz sayfasını
görüntüleyecek programın adını tayin etmek
için kullanılır. Belirtilmemişse, PAGER
kullanılır. Eğer hiçbir değer yok ise,
/usr/bin/less -isr kullanılır.
- LANG
- Şayet LANG belirtilmiş ise; bu
değişkenin değeri, man komutunun kılavuz
sayfası için ilk bakacağı altdizini belirtir.
Böylece, `LANG=dk man1 foo' komutu, man'in, foo kılavuz
sayfaları için ilk olarak .../dk/man1/foo.1, eğer bu dosya
bulunamazsa, .../man1/foo.1 dosyasına bakmasını
sağlar. Buradaki ` ...' arama yolunda tanımlı bir
dizindir.
- NLSPATH, LC_MESSAGES, LANG
- NLSPATH ve LC_MESSAGES çevre
değişkenleri (veya ikincisinin olmadığı
durumlarda LANG değişkeni) mesaj kataloğunu
konumlamada rol oynar. (İngilizce sayfalar derlenmiştir ve
İngilizce için kataloğa gerek yoktur.) Ayrıca
man tarafından çağrılan col(1) gibi
uygulamaların LC_CTYPE'ı kullandığını
unutmayın.
- PATH
- PATH, kılavuz sayfaları dosyaları
için arama yolunu tayin etmeye yardımcı olur. KILAVUZ
SAYFALARININ ARAMA YOLU bölümüne bakınız
- SYSTEM
- Öntanımlı olarak gelen bir sonraki sistem
ismini almak için kullanılır ( -m seçeneği
ile birlikte kullanmak için).
İLGİLİ BELGELER¶
apropos(1),
whatis(1),
less(1),
groff(1),
man.config(5).
YAZILIM HATALARI¶
-t seçeneği sadece troff benzeri bir uygulama yüklü
ise çalışır.
İPUÇLARI¶
.emacs dosyanıza
(global-set-key [(f1)] (lambda () (interactive) (manual-entry (current-word))))
satırını eklerseniz, F1'e bastığınız zaman
imlecin üzerinde bulunduğu kütüphane
çağrısının man sayfası açılır.
Bir man sayfasını düz metin halinde, tersbölüler ve
altçizgiler olmadan, görmek isterseniz
# man foo | col -b > foo.mantxt
komutunu vermeyi deneyin.
ÇEVİREN¶
Yalçın Kolukısa <yalcink01 (at) yahoo.com>, Kasım 2003
